.
.
.
.

 

 

Gautieria morchelliformis Vittadini 1831

Syn. Uslaria morchelliformis, (Vitt.) Nieuwl.1916; Gautieria morchelliformis var. globispora Pilát 1958; Gautieria morchelliformis var. stenospora Pilát 1958; Gautieria morchelliformis var. microspora Wichanský 1962
Poz.Syst. Gomphaceae, Gomphales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Basidiomycota, Fungi

Przekrój owocnika
Powierzchnia owocnika
Kolumella młodego owocnika

 

CECHY MAKROSKOPOWE

Grupa dojrzałych owocników

 

Owocniki bulwiaste 2-5 cm, w zarysie nieregularnie kuliste. Zbudowane z chaotycznie zrośniętych płatów i fałd hymenium. Barwa powierzchnia jasnopomarańczowa, rdzawo-brązowa do czerwono-brązowej. W owocnikach brak typowej warstwy perydialnej – perydium można zaobserwować jedynie w miejscach o bardziej zwartej budowie. Gleba za młodu kremowo-biała, potem żółto-brązowa do czerwono-brązowej. Warstwa tramy hymenialnej zawsze o ton ciemniejsza, tworząca na przekroju labiryntowaty wzór. U podstawy owocnika obecna płonna kolumella z której wyrastają grube, jasne ryzomorfy przybierające często postać nibytrzonka. Miąższ sprężysty, zwarty o łagodnym smaku i przyjemnym owocowym zapachu.

 

CECHY MIKROSKOPOWE

Zarodniki G.morchelliformis

 

Perydium 50-150 μm, pseudoparenchymatyczne, zbudowane z kulistych, grubościennych komórek 15-25 μm. Komórki zabarwione na kolor żółto-brązowy do czerwono-brązowego. Perydium często trudne do zaobserwowania. Płonna trama zbudowana z hialinowych, cienkościennych strzępek, 2-4 μm średnicy. Podstawki cylindryczne, wydłużone 25-40 x 5-15 μm, 2-4 zarodnikowe. Zarodniki owalne, czasem cytrynokształtne zawsze z niewielkim, krótkim, prostym wyrostkiem sterygmalnym (apiculus) i tępo ściętą częścią szczytową. Żółto-brązowe do ciemnobrązowych, 15-22 x 7-14 μm, Q=1,9-2,2. Ornamentacja w postaci równoległych do osi zarodnika 8-11 żeber o wysokości 1-2,5 μm.  

 

Przekrój perydium
Komórki perydium
Fragment hymenium

SIEDLISKO

 

 

 

 

Gautieria morchelliformis preferuje żyzne gleby czarnoziemne lub rędzinowe o zwiększonej zawartości węglanu wapnia i odczynie obojętnym do zasadowego. Zasiedla lasy liściaste i mieszane, gdzie mikoryzuje z wieloma gatunkami drzew liściastych. Wystepuje głównie na obszarach wyżynnych oraz niskich i średnich położeniach górskich do 1200 m n.p.m. Wyrasta najczęściej semihypogeicznie w grubej warstwie ściółki, rzadko na gołej glebie – na ogół w licznych grupach. Dojrzałe owocniki można znaleźć od sierpnia do listopada.

WYSTĘPOWANIE

 

Gatunek pospolity. W Polsce znany ze stanowisk historycznych oraz wielu współczesnych. W Europie podawany niemal ze wszystkich krajów – w krajach alpejskich pospolity. Znany z Ameryki Północnej.


Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 25, Niegowonice k. Zawiercia, Wrzesień 2012

 

 

UWAGI

Zniekształcone owocniki Tuber rufum zainfekowane bakteriami

 

Makroskopowo bardzo podobnymi gatunkami są G. otthi oraz G. graveolens. Wymienione taksony różnią się wielkością zarodników oraz inną budową perydium. Gatunki z rodzaju Gautieria można czasem pomylić z okazami zainfekowanej przez bakterie Tuber rufum. Bakterie hamują rozwój T. rufum i powodują powstawanie charakterystycznych zniekształceń owocników.


Polska nazwa gatunku to wnętrznica smardzowata.